Nghệ nhân ưu tú Tà Thía Banh, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, Ninh Thuận truyền dạy cho thế hệ trẻ đánh Mã la.

Đồng bào Raglai tại tỉnh Ninh Thuận nổi tiếng với đời sống văn hóa, văn nghệ dân gian phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, dưới tác động của nhịp sống hiện đại, giới trẻ dần mất đi sự mặn mà với các giá trị văn hóa truyền thống. Điều này, cùng với việc các nghệ nhân lớn tuổi am hiểu sâu sắc về nhạc cụ và lễ hội đang dần vắng bóng, khiến cho văn hóa Raglai đối mặt với nguy cơ mai một.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, các địa phương trong tỉnh đã tích cực triển khai nhiều hoạt động sưu tầm, phục dựng và truyền dạy cho thế hệ trẻ. Những nỗ lực này không chỉ giúp các em hiểu rõ hơn mà còn khơi dậy lòng tự hào về bản sắc dân tộc.

Bảo tồn nhạc cụ truyền thống

Một trong những nghệ nhân tiêu biểu trong công tác bảo tồn là Nghệ nhân ưu tú Tà Thía Banh, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam. Lo lắng về sự mai một của nhạc cụ truyền thống như Mã la, ông đã dành nhiều thời gian nghiên cứu các bài nhạc cổ của người Raglai. Ông không chỉ sưu tầm mà còn tổ chức các buổi hướng dẫn cho đội văn nghệ thôn Rồ Ôn luyện tập Mã la mỗi cuối tuần.

Nghi thức ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai Ninh Thuận.

Nhờ sự tận tình chỉ dạy, những thanh niên trong làng từ chỗ chưa biết cách cầm nhạc cụ nay đã có thể chơi thành thạo nhiều bài nhạc cổ, phân biệt rõ các bài phù hợp với từng lễ hội. Anh Ba Rá Thừa, một trong những người học trò của ông Banh, chia sẻ: “Chúng tôi rất vui mừng và mong muốn học hỏi thêm nhiều kiến thức từ các nghệ nhân, bởi nhạc cụ như Mã la đóng vai trò quan trọng trong cả đời sống văn hóa và tâm linh của người Raglai.”

Phục dựng nghi lễ truyền thống

Một nghi lễ quan trọng khác được người Raglai bảo tồn là Lễ "Báo hiếu". Đây là dịp con cái tri ân cha mẹ vì đã nuôi dạy họ nên người, và cũng là một phần trong triết lý nhân sinh sâu sắc của đồng bào. Nghệ nhân ưu tú Pinăng Trách, xã Phước Thắng, huyện Bác Ái, đã dành nhiều thời gian để truyền dạy các bước thực hiện nghi lễ này cho thế hệ trẻ, nhằm giữ gìn những giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc.

Lớp truyền dạy các nghi lễ truyền thống của dân tộc Raglai do huyện Bác Ái tổ chức.

Khôi phục văn hóa thông qua lễ hội

Để bảo tồn văn hóa Raglai, các địa phương đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động khôi phục không gian văn hóa, tín ngưỡng của người Raglai thông qua các lễ hội lớn. Những lễ hội này không chỉ giữ gìn bản sắc dân tộc mà còn là cơ hội để quảng bá, phát triển du lịch. Điển hình là các Lễ hội văn hóa Raglai cấp tỉnh, huyện đã giúp bảo tồn và phát huy nét văn hóa độc đáo, đồng thời nâng cao đời sống tinh thần cho cộng đồng người Raglai.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Raglai là một nhiệm vụ quan trọng không chỉ giúp giữ gìn di sản văn hóa mà còn góp phần nâng cao đời sống của đồng bào, tạo nên sự phong phú, đa dạng cho văn hóa Việt Nam.